De meerderheidspartijen hebben een politiek akkoord bereikt over de bouwshift. De gemeenten krijgen daarbij de regie in handen. De komende 20 jaar beslissen zij zelf wat er gebeurt met de woonuitbreidingsgebieden. De planschadevergoeding voor de eigenaars zal 100 procent van de verkoopwaarde bedragen. De eerder voorgestelde instrumenten zoals convenanten, contracten en verhandelbare ontwikkelingsrechten zijn in het akkoord geschrapt.
Door het politiek akkoord krijgen de gemeenten de regie in handen. Gemeenten kunnen kiezen tussen: de status van de woonuitbreidingsgebieden behouden, de gebieden herbestemmen of de gebieden alsnog aansnijden. In geval van de eerste optie zal de gemeente de vergunningsaanvraag om op de grond te bouwen, weigeren en niet verplicht zijn tot financiële compensatie. Kiest de gemeente om de gronden te herbestemmen tot landbouw-, natuur- of bosgebied dan krijgt de eigenaar van de grond wel een compensatie en zal de factuur bij de gemeente belanden. In dat scenario moeten de gemeenten zelf het waardeverlies aan de eigenaars betalen. Derde mogelijkheid is dat de gemeente alsnog beslist om de reservegebieden aan te snijden en de vergunningsaanvraag goedkeurt. Deze laatste optie vergt een goedkeuring van de voltallige gemeenteraad. Wel kan Vlaanderen die beslissing alsnog schorsen bij een al te drastisch schenden van het bouwshiftprincipe.
De planschadevergoeding zal 100 procent van de verkoopwaarde bedragen en bepaald worden door de ‘landcommissies’ van de Vlaamse Landmaatschappij aan de hand van 13 criteria. Criteria zijn onder meer: de oppervlakte en de ligging van het perceel, de aanwezigheid van voorzieningen, de verwervingswaarde en het tijdstip van verwerving, de watergevoeligheid en de technische bebouwbaarheid.
Planbaten zullen 25 tot 50 procent van de meerwaarde bedragen afhankelijk van de meerwaarde van de grond.
In 2040 zal de Vlaamse Regering de woonuitbreidingsgebieden die hun status behielden, definitief onbebouwbaar verklaren en de planschade vergoeden. De Vlaamse Regering neemt het roer dan opnieuw over.
