Op 21 februari 2020 heeft de Vlaamse Regering het Uitvoeringsplan Kunststoffen 2020-2025 goedgekeurd. Daarmee schakelt Vlaanderen een versnelling hoger richting circulaire economie. Bij de realisatie van het kunststoffenplan op het terrein krijgen alle overheden, ook de gemeenten, een voortrekkersrol. Zo moeten gemeenten zich engageren tot een circulair aankoopbeleid en geldt een verbod van wegwerpcateringmateriaal. Voor de eigen werking van gemeenten. En op evenementen georganiseerd door gemeenten.
Het Kunststoffenplan telt vijf doelstellingen, telkens ingevuld met concrete acties. Een eerste doelstelling beoogt een minder en efficiënt gebruik van kunststoffen. Investeren in een duurzame recyclagemarkt voor kunststoffen vormt een tweede ambitie. Verder wil Vlaanderen kunststofrecyclaat inzetten als een volwaardige grondstof en het gebruik promoten. Vierde ambitie richt zich op kennis- en datavergaring. Zo zijn vandaag nog te weinig data voorhanden over de verwerking van kunststofafval. Ook op dit punt wil het kunststoffenplan een versnelling hoger schakelen. In de vijfde doelstelling staat de voortrekkersrol van de overheden centraal.
Voortrekkers van circulair aankoopbeleid
De overheid is een belangrijke afnemer van allerhande producten en diensten. Gemeenten, provincies, Vlaamse en federale overheidsdiensten kunnen dankzij een uitgebalanceerd aankoopbeleid dan ook fungeren als een belangrijke hefboom in de totstandkoming van een duurzame markt. De Vlaamse overheid ambieert om in 2020 haar overheidsopdrachten voor 100% te verduurzamen. Met die ambitie voor ogen wil de Vlaamse overheid door middel van een afgewogen aankoopbeleid het gebruik van wegwerpmaterialen ontmoedigen en het gebruik van gerecycleerde kunststoffen promoten.
Geen wegwerpbekers, geen wegwerpbestek voor eigen werking overheden
Concreet mogen gemeenten (en andere overheden), conform artikel 5.3.12.2 Vlarema, vanaf 1 januari 2020 geen wegwerpbekers meer gebruiken bij het aanbieden van drank voor het eigen personeel bijvoorbeeld in vergaderruimtes, kantines, koffieruimtes...Voor waterfonteintjes of koffieautomaten moeten herbruikbare glazen of tassen voorhanden zijn. De verkoop via drankautomaten van dranken in een eenmalige verpakking op de werkvloer van overheidsdiensten vormt daarop een uitzondering en is wel toegelaten. Mits in de buurt van deze drankautomaten vuilnisbakken staan voor gescheiden pmd-inzameling met het oog op recyclage.
Vanaf 1 januari 2022 verstrengen deze regels. Het verbod op wegwerpbekers wordt dan uitgebreid naar het overige wegwerpcateringmateriaal voor etenswaren. Vanaf 2022 zijn ook wegwerpborden, wegwerpbestek, aluminiumfolie en wegwerprecipiënten voor bijvoorbeeld hamburgers, slaatjes en frietjes uit den boze in de personeelskantine van de overheid. Voorverpakte voedingswaren in wegwerpverpakking (snoep, chocolade, chips) zijn wel nog toegelaten.
Onderwijsinstellingen daarentegen vallen niet onder deze regels.
Evenementen georganiseerd door de overheid
Evenementen georganiseerd door de overheid ontsnappen evenmin aan dit verbod. Zo zijn wegwerpbekers sinds 1 januari 2020 verboden wanneer de gemeente optreedt als eventorganisator (als aanvrager van het event) én zelf bepaalt hoe de catering verloopt. Het serveren van drank in eenmalige drankverpakkingen (blikjes, drankkartons, PET-flessen,…) is evenmin toegestaan. Bovendien mogen overheden vanaf 1 januari 2022 op hun evenementen ook geen etenswaren aanbieden in cateringmateriaal voor eenmalig gebruik (artikel 5.3.12.2 Vlarema).
Evenementen niet georganiseerd door de overheid
Ook hier zijn wegwerpbekers in principe uit den boze. Tenzij de eventorganisator een systeem voorziet dat garandeert dat minstens 90% van de bekers gescheiden wordt ingezameld voor recyclage (95% vanaf 2022). Het serveren van drank in eenmalige drankverpakkingen is in principe evenmin toegelaten. Tenzij de eventorganisator een systeem voorziet dat minstens 90% van de verpakkingen gescheiden wordt ingezameld voor recyclage (95% vanaf 2022).
Omzetting Europese SUP-richtlijn
Volledigheidshalve stippen we aan dat de Europese SUP-richtlijn rond plastics voor eenmalig gebruik omgezet moet zijn tegen midden 2021. De SUP-richtlijn voorziet voor voedingswaren in strengere verplichtingen dan de Vlaamse wetgeving vandaag. De Europese SUP-richtlijn verbiedt plastieken bestek, bordjes, rietjes en roerstaafjes. Het verdient aanbeveling dat eventorganisators en overheden daar nu al op anticiperen.
