Een doelstelling in de Blue Deal is "water beter vasthouden”. Nieuw instrument “peilbesluit” zal daarbij helpen in vlakke gebieden. Daarmee worden de peildoelstellingen onderbouwd en juridisch bindend gemaakt. Met een goed peilbeheer pakken we verdroging aan en houden we het water zoveel mogelijk vast, rekening houdende met de noden in een gebied.
Besluit peilbeheer goedgekeurd
In Nederland is “peilbesluit” al jaren een gekend begrip, maar in Vlaanderen ontbrak de juridische basis. Peilbeheer is de verantwoordelijkheid van de bevoegde waterbeheerder. Die staat in voor de peilinstellingen aan de pompgemalen en de stuwen. In een aantal gebieden werden er wel afspraken gemaakt tussen de waterbeheerders en de betrokken partners in het gebied.
Een duidelijke procedure om die peilafspraken uit te werken en ze juridisch te verankeren was er niet. Daarom keurde de Vlaamse regering in december 2022 het besluit over het peilbeheer op onbevaarbare waterlopen en grachten principieel goed. Er moeten nog stappen gezet worden voor de definitieve goedkeuring. Over dit besluit wordt nu advies gevraagd aan de MINA-raad, SERV en SALV én daarna aan de Raad van State.
Doel van peilbeheer
Met het peilbeheer oefenen we een invloed uit op oppervlaktewater en onrechtstreeks op grondwaterstanden in een afgebakend gebied via regelbare constructies, onder andere pompen en stuwen, op onbevaarbare waterlopen en grachten. Peilbeheer is vooral belangrijk in vlakke gebieden waarbij de werking van pompgemalen en stuwen het peil in een gebied bepalen. De focus ligt vooral sterk op de poldergebieden.
In veel gebieden is dat niet mogelijk; in vrij afwaterende waterlopen is het niet aangewezen om een peilbeheer vast te leggen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de Dijle waar de VMM werkte aan extra bergingsmogelijkheden van water en vernatting voor natuurlijk herstel. Dat gebeurde via natuurgebaseerde ingrepen zoals demping van leigrachten, vrije meandering, dood hout in de waterloop … en dus niet via een gerichte sturing van het peil via regelbare constructies. In dat geval is peilbeheer niet aan de orde.
Iedereen betrokken
De waterbeheerder is verantwoordelijk voor de opmaak van het peilbesluit. Die zal met de betrokken actoren en gebruikers in het gebied een oriëntatienota opmaken met alle nodige info en doelstellingen. Er wordt een evenwicht gezocht tussen milieu, natuur, landschap, economie en waterveiligheid. Over deze nota geven de betrokken administraties en lokale overheden advies. Op basis van die oriëntatienota wordt het peilbesluit opgemaakt, waarin wordt vastgelegd welke peilen in een afgebakend gebied nagestreefd worden en hoe en in welke periode die peilen moeten bereikt worden. Het peilbesluit moet om de zes jaar geëvalueerd worden.
De deadline voor de peilbesluiten ligt op 1 januari 2027. In sommige gebieden kunnen al snel peilbesluiten opgemaakt worden omdat daar al afspraken of info is. Bv. voor de Blankaart, waar in het verleden al vrijwillige peilafspraken werden gemaakt. In complexe gebieden, zoals bv. de Oudplandpolder wordt gewerkt met gedifferentieerd peilbeheer. Daar wordt heel gebiedsgericht gewerkt en lokaal gekeken waar te droge en te natte gebieden zijn en hoe die kunnen opgelost worden voor natuur en landbouw. Andere prioritaire gebieden waar de VMM de bevoegde waterbeheerder is, zijn de Oude Kale en de Kalkense Vaart. De VMM zal nauw samenwerken met de andere waterbeheerders en actoren om tot goede peilbesluiten te komen.
Zo kunnen we ons beter wapenen tegen droogte, overstromingsschade en verzilting. Door klimaatverandering neemt de kans op deze fenomenen sterk toe.
